مترجم: هلاله خدامی
  دات دیزاین

بر اساس آمارموسسه بازاریابی غذاFMI  در یک سوپر مارکت به طور متوسط 40000 محصول مختلف وجود دارد. بودجه‌ای در حدود 600 بیلیون دلار که به مصرف‌کننده، تولیدکننده، پخش‌کننده و البته طراحان گرافیک متکی است.
در زیر به چند نکته مهم که در طراحی بسته بندی باید مورد توجه قرار بگیرند اشاره می کنیم:

1- شفافیت و سادگی
دفعه دیگه که به سوپر مارکت رفتید، کاملا اتفاقی یه قفسه رو انتخاب کنید، کالاهای داخل قفسه رو از نظر بگذرونید و دو تا سوال ساده از خودتون بپرسید:

• این کالا برای چیه؟
• برندش چیه؟

یه نمونه عالی از طراحی بسته بندی که ساده و شفافه و هنوز هم بسیار متمایزه.

تعجب می کنید اگه ببینید پیدا کردن پاسخ این سوال های ضروری در زمانی کمتر از 4 ثانیه چقدر می تونه سخت باشه، بله 4 ثانیه! این زمانیه که بیشتر مشتری ها به بررسی یه کالا تو قفسه فروشگاه اختصاص میدن.
ممکنه محصولاتی رو ببینید که روی بسته بندیشون یه عالمه فواید وخواص نوشته شده اما معلوم نیست برندشون چیه، یا محصولاتی که ظاهر خیلی جذابی دارن ولی مشخص نیست اصلا محتویات داخلشون چی هست، یا مثلا بسته بندی یه ماده تمیز کننده که بیشتر شبیه آبمیوه بچه هاست.

یه مثال خیلی بد! این تمیزکننده بشدت بنظر خوشمزه و خوردنی میاد! درست نمیگم؟ اینجور بسته بندی ها مشتری رو گیج می کنه و آخرش نمیتونه پیام شفافی رو منتقل کنه.

اگرچه بسته بندی بعضی از گروه های کالا مثل عطر و چیزای لوکس می تونن یه کمی مرموز بنظر بیان اما بسته بندی که نتونه راجع به محتوای بسته، برند و اینکه چه استفاده ای داره اطلاعات شفافی بده یه افتضاحه که آخرش تو قفسه فروشگاه حرفی واسه گفتن نداره.
پس قانون اول رو یادت نره: در مورد محصول و برند کاملا شفاف باش.

2- صداقت
می خوام در مورد طراح ها و سفارش دهنده های تازه کار صحبت کنم، اونایی که خیلی تلاش می کنن یه محصولی رو به ایده آل ترین شکل قابل تصور به تصویر بکشن. مثلا رو یه بسته بندی تصویر یه بیسکوئیت رو میبینید که آغشته به شکلاته بعد وقتی بازش می کنید یه بیسکوئیته سادست با اسانس شکلاتی. یا بسته بندی یه ماست میوه ای که روش عکس ماست پر از آلبالوهای تازست بعد که بازش می کنید میبینید که فقط چند تا تیکه کوچیک آلبالو توشه.
وقتی تصویر یه محصول روی بسته بندیش ده برابر بهتر از خودشه، شما مشتری رو گول زدید و در نهایت نا امیدش کردید و یه تصویر بد از برند شما همیشه تو ذهن مشتری می مونه.

این کیک ممکنه مزش خوب باشه اما بسته بندیش کاملا گمراه کنندست.

اینجا جاییه که پای صداقت وسط میاد. مشتریا مشکلی با محصولات ساده ای که گرون نباشه ندارن البته تا زمانی که بدونن چی دارن می خرن! پس به عنوان یه طراح یادتون باشه وظیفه شما اینکه یه محصول رو تا جای ممکنه خوب نمایش بدید اما یادتون نره که مشتری های اون محصول که شاید خود شما هم جزوشون باشید دلشون می خواد باهاشون درست برخورد بشه.

3- اعتبار
اصالت، شخصیت و قابلیت در یاد موندن، قلب برندهای موفق و البته بسته بندی های موفقند. فهمیدن اینکه چرا صدها محصول هستن که برای جلب نظر مشتری با هم رقابت می کنن آسونه. تنها راهی که بشه برندتون رو از بقیه متمایز کنید اینکه متفاوت و معتبر باشید.
واقعا نمیشه گفت چجوری میشه معتبر بود، چون به خلاقیت و اکتشاف نیاز داره، مخصوصا این روزها با وجود بی شمار برند مختلف.

مثلا این بسته بندی یه نمونه خوب از یه طراحی با اصالت و در یاد موندنیه

وقتی سر یه بسته بندی با طراحی  معمولی شبیه چیزایی که تا حالا خیلی دیدید گیر کردین، پس یه طراحی غیر معمول با استانداردهای بصری بالا رو جایگزین کنید.
مثلا اگه همه تو طراحی بسته بندی از عکس استفاده می کنن، شما باید از تصویرسازی یا تایپوگرافی استفاده کنید یا مثلا اگه همه جعبه ها عمودین شما افقی طراحی کنید. اگه بیشتر بسته بندیا مدرن و امروزین بهتره از یه فضای کهنه و با اصالت استفاده کنید اونم مثلا با یه شعاری که به کیفیت محصول اشاره می کنه.
پررنگ باشید، متفاوت باشید و برید سراغ گروه های محصولی دیگه که شاید بی ربطن اما می تونن الهام بخش باشن. مثلا لیبل یه عطر می تونه واسه طراحی بسته بندی یه جعبه شکلات طوفان فکری ایجاد کنه.

4- تاثیر قفسه
در نگاه یه خریدار، یه محصول هیچ وقت تنها و با جزئیات مناسب دیده نمیشه. بخاطر فاصله ای که مشتری از قفسه داره و ردیف ها و ستون هایی که محصولات چیده شدن. چیزی که خریدار داره میبینه یه پترن واقعیه که از محصولات مختلف ساخته شده، البته تا وقتی که مشتری تصمیم نگرفته یه نگاه نزدیکتری بندازه.
بخشی از تمایز و کششی که یه محصول ایجاد می کنه یه این بستگی داره که برای دیده شدن در قفسه و جای درست قرار بگیره. خرده فروشا به این قانون میگن: "تاثیر قفسه" که اثر خیلی خیلی زیادی روی فروش داره.

این چیزیه که در حقیقت تو سوپرمارکت میبینید. کدوم محصول اول نظرتون رو جلب می کنه؟

"تاثیر قفسه" چیزیه که باید در طراحیتون امتحان و کشف کنید. یکی از راه‌هاش اینکه قفسه فروشگاه رو شبیه‌سازی کنید و محصولات دیگه رو کنار بسته‌بندی خودتون بچینید. هرچقدر تعداد این محصولات بیشتر باشه و شبیه‌سازی واقعی تر باشه نتیجه هم بهتره.
بعضی وقتا نتیجه حیرت آوره. مثلا اون طراحی که خیلی جذاب بنظر میرسه بین بقیه محصولات ناپدید میشه در حالی که یه محصول خیلی ساده بین اون همه بسته بندی های رنگارنگ خودشو نشون میده یه جوری که انگار داره می گه بیا منو بخر.

5- توسعه پذیری
کانسپت طراحی بسته بندی یه محصول باید جوری باشه که خیلی راحت بشه به محصولات دیگه و زیر مجموعه های جدید گسترشش داد.
مثلا شما یه بسته بندی برای آب سیب طراحی می کنید که سفارش دهنده می خواد سیب رو توش خیلی پررنگ و مهم جلوه بده، درسته که این بسته خیلیم قشنگ شده اما دو ماه دیگه همون کارخونه آب آلبالو هم با همون برند تولید می کنه.
حالا اینجاست که می فهمی اون طراحی به شدت رو تصویر سیب تکیه می کرده و الان که تصویر عوض شده دیگه به اون خوبی نیست.

مثل نمونه بالا یه بسته بندی خوب باید به راحتی قابل ارائه تو مدل های جدیدش باشه در حالی که ویژگی های بصری و جذابیتش هم حفظ میشه.

واسه اینکه به این مشکل برنخورید حتما موقع طراحی بسته بندی به آینده اون محصول فکر کنید. این یعنی اون طراحی یه جوری باشه که بشه به راحتی با تغییر تصویر یا اطلاعات برای محصولات دیگه هم استفاده بشه. اینجوری در نهایت وقتی کنار هم قرار می گیرن هم زیبان و هم شبیه یه خانواده دیده میشن.

6- کارا بودن
کارایی با شکل، اندازه و عملکرد جعبه سر و کار داره نه فقط لیبل و پوشش. هرقدر یه محصول کاربردی تر باشه فروش بیشتری پیدا می کنه. مثلا وقتی کچاپ هینز بطری سسش رو سر و ته کرد فروشش سر به فلک کشید.

سرو ته کردن بسته بندی به فروش هینز کمک کرد در حالی که صنعت کچاپ در بحران به سر می برد.

کارایی همیشه بیشتر از جنبه های دیگه طراحی محصول نادیده گرفته شده. شاید به این دلیل که مشتریا اغلب چیزی رو می خرن که قبلا امتحان کردن و راضی بودن و این نکته جلوی نوآوری در طراحی بسته بندی های کاربردی تر رو می گیره.
اما اگه خوش شانس بودید و سفارش طراحی یه بطری، جعبه و ... رو گرفتید اول از همه به کارا بودن بسته بندی توجه کنید. اینکه چه جوری میشه بسته بندی رو جوری طراحی کرد که محصول راحت تر استفاده، حمل و فروخته بشه.

7- نتیجه گیری
طراحی بسته بندی شاخه خیلی گسترده ایه که متقاضی زیادی داره. مشتری هایی که دنبال طراحی می گردن که هم اصالت کالا رو در طراحی خودش حفظ کنه و هم فروشش رو بالا ببره. بسته بندی آخرین پیامیه که مشتری دریافت می کنه و آخرین فرصتی که بشه برای خرید متقاعدش کرد. شفافیت، صداقت، اعتبار و قوانین دیگه که در بالا گفته شد نقش مهمی در روند این جریان دارن اما آخرین کلماتی نیستن که راجع به این موضوع میشه گفت.
اگه هنوز قصد دارید چیزای بیشتری دستگیرتون بشه، باید کارای بسته بندی آژانس های بزرگ تبلیغاتی دنیا رو ببینید.

منبع:
https://99designs.com/blog/tips/6-rules-of-great-packaging-design